علل شکل‌گیری داعش در افغانستان

به گزارش سرای نور؛ گروه تروریستی تکفیری داعش پس از آنکه توانست با همکاری کشورهای غربی و حامیان آنها از جمله عربستان سعودی در عراق و ترکیه شکل بگیرد، توانست در اندک زمانی ثبات و امنیت را در منطقه خاورمیانه با خطری جدی مواجه کند. جنایات این گروه تروریستی در عراق و سوریه تا جایی پیش رفت که علاوه بر شیعیان، ایزدیان این منطقه نیز نتوانستند از جنایات این گروه تروریستی در امان بمانند.

گروهی که مدعی خلافت اسلامی در منطقه خاورمیانه شده است با پیروزیهای ارتش عراق و سوریه در منطقه حال عرصه را بر خود چنان سخت می بیند که در تلاش برای بدست آوردن جایگاهی امن برای خود است تا بتواند تفکرات تروریستی خود را در منطقه گسترش دهد. در این بین افغانستان که سالهاست با خطر القاعده و طالبان دست و پنجه نرم می کند با معضل بزرگ دیگری بنام داعش مواجه شده است.

گروه تکفیری داعش توانسته است افکار و نظریات خود را در بین قشر جوان در شرق افغانستان بویژه ولایت «ننگرهار» گسترش دهد و برای خود حامیانی در این منطقه دست و پا کند. پاکستان نیز در مجاورت و همسایگی افغانستان واقع شده است و آموزه های تکفیری و تروریستی در مدارس دینی این کشور توسط افراطیون آموزش داده می شود.

در روزهای اخیر «آصف علی زرداری» رئیس جمهور سابق پاکستان در مورد اختصاص بودجه از طرف «عمران خان» رهبر حزب انصاف پاکستان به مدرسه «حقانی» در ایالت خیبر پختونخواه اظهار تاسف و نگرانی کرده است. به عقیده وی کمک به مدرسه حقانی در پیشاور در حقیقت ضربه زدن به عملیات نیروهای امنیتی پاکستان بر علیه تروریسم در این کشور است.

تفکرات تروریستی نه تنها در میان کودکان و طلاب پاکستانی که در این مراکز دینی تحت آموزش قرار دارند رشد و پرورش می یابد بلکه در مکتب هایی که داعش در منطقه «ننگرهار» افغانستان راه اندازی کرده است تفکرات وهابی و افراطی گرایانه و نیز چگونگی انجام حملات تروریستی آموزش داده می شود و این باعث نگرانی جامعه افغانستان شده است. افغانستان که سالهاست با پدیده تروریسم در حال مبارزه است اکنون با پدیده دیگری به نام «داعش» روبروست و عزم راسخی برای مبارزه با این گروه تروریستی  در افغانستان نیاز است.

سلاح و حربه ای که داعش بیشتر از آن سود می جوید انتقال تفکرات تکفیری به کودکان و نوجوانان برای انجام عملیات انتحاری در مناطق مختلف است. آموزه هایی که منشا و مبدا آن عربستان سعودی است و بتدریج در منطقه شیوع پیدا کرده است. داعش که در سوریه و عراق عرصه را بر خود تنگ می بیند حال در سودای نفوذ در شبه قاره و افغانستان است تا بلکه بتواند به حیات خود ادامه دهد. در روزهای اخیر اعضای این گروه تروریستی در شرق افغانستان اقدام به ربودن زنان و کودکان کرده اند و سر کودکان ربوده شده را بریده اند. ایجاد رعب و وحشت در میان مردم این منطقه حربه ای است که داعش از آن در سوریه و عراق بهره جسته است و حال مردم مظلوم و ستمدیده افغانستان عرصه را بر خود تنگ می بینند.

با تشدید حملات داعش در منطقه ننگرها شورای امنیت ملی افغانستان دستور داده است نیروهای امنیتی افغانستان با شدت بیشتری به حملات خود در این منطقه ادامه دهند و عناصر داعش را به مکافات اعمال ددمنشانه خود برسانند. در روزهای اخیر نیروهای امنیتی در حملات زمینی و هوایی خود توانسته اند عرصه را بر تروریستها در این منطقه تنگ کنند و تعدادی زیادی از آنها را کشته و تعدادی را نیز بازداشت کنند. باوجود انجام عملیات های گوناگون در شرق افغانستان نگرانیهای شدیدی از رشد فعالیت های گروه تروریستی داعش در افغانستان وجود دارد و بیم آن می رود آنها با افزایش نفوذ خود در افغانستان گروه های متخاصم گروه طالبان را نیز وارد جرگه خود سازند.

 علل و عوامل نفوذ داعش در افغانستان

علل و عواملی که می تواند در رشد تفکر تکفیری و نیز افزایش نفوذ داعش در افغانستان نقش داشته باشند یکی به نتیجه نرسیدن مذاکرات صلح در افغانستان است. مذاکرات صلحی که با مرکزیت پاکستان در اسلام آباد شروع شد اما پس از افشا شدن خبر مرگ «ملا عمر» رهبر اسبق طالبان در سال ۲۰۱۳ میلادی نافرجام ماند. کشته شدن ملا عمر،  مذاکرات اسلام آباد موسوم به «مری۱» را به چالش کشاند و مذاکرات صلح افغانستان به حالت تعلیق درآورد.

پس از آنکه شورای طالبان «ملا اختر منصور» رهبر سابق طالبان را به رهبری برگزید در میان صفوف طالبان گروه بندی هایی شکل گرفت و «ملا رسول» سر ناسازگاری با ملا منصور را ساز کرد و بدین ترتیب گروه طالبان دچار از هم گسیختگی درون سازمانی شد تا جایی که به کرات میان نیروهای ملا رسول و ملا اختر درگیری های خونینی در گرفت و اینجا بود که گروه تروریستی داعش توانست با سوء استفاده از وضعیت موجود آن دوره در افغانستان نفوذ کند.

دومین و مهمترین عاملی که داعش توانسته از آن بهره کافی ببرد دخالت های آمریکا در منطقه و افغانستان است. آمریکا پس از گذشت ۱۵ سال حضور در افغانستان توانسته است نیروهای خود را در افغانستان به بهانه مبارزه با اعضای شبکه القاعده و طالبان متمرکز نماید و نبض تحولات منطقه را در دست گیرد.

آمریکا هر زمان منافع ملی و منطقه ای خود را در افغانستان در معرض خطر می بیند، دست به اقداماتی می زند تا بتواند سمت و سوی مذاکرات صلح را در افغانستان به سود خود تغییر دهد. از جمله اقداماتی که آمریکا در ماههای اخیر از آن سود جست، کشتن «ملا اختر منصور» رهبر سابق طالبان در منطقه «نوشکی» در ایالت بلوچستان پاکستان بود. با کشته شدن رهبر سابق طالبان اعتمادی که بین گروه طالبان و دولت افغانستان در طی مراحل گوناگونی برای انجام مذاکرات صلح بوجود آمده بود به یکباره فرو ریخت و شورای طالبان با انتخاب «ملا هیبت الله آخوند زاده» اعلام کرد که به حملات خود بر علیه نیروهای امنیتی افغانستان با شدت بیشتری ادامه خواهد داد.

آمریکا با حضور خود در منطقه دستی بر آتش تفرقه و نفرت در میان گروههای متخاصم در افغانستان دارد و هرگاه بخواند معادلات را به سود خود در منطقه پیش می برد. هدف آمریکا از حضور در افغانستان کنترل اوضاع امنیتی منطقه، بوجود آوردن تفرقه و چند دستگی بین مسلمانان در افغانستان و پاکستان و نیز فراهم کردن زمینه برای رشد داعش در منطقه است تا بتواند کشورهای منطقه از جمله چین، روسیه، پاکستان، ایران و کشورهای آسیای میانه را با خطر جدی داعش روبرو سازد.

«گلبدین حکمتیار» رهبر حزب اسلامی افغانستان پس از آنکه گروه طالبان حاضر به شرکت در مذاکرات صلح افغانستان نشد، برای انجام مذاکرات با دولت افغانستان پا پیش گذاشت و بین طرفین پیش نویس توافقنامه ای نیز تنظیم شد. حکمتیار که در ابتدا از شرط خروج نیروهای ناتو از افغانستان چشم پوشی کرد در روزهای اخیر اعلام کرده است مذاکرات صلح افغانستان با شکست مواجه شده است و پس از خروج نیروهای ناتو از افغانستان حاضر است با دولت افغانستان به توافق برسد.

دولت افغانستان پس از ناکامی در برگزاری انتخابات ریاست جمهوری به صورت دولت وحدت ملی اداره می شود که در یک راس آن «عبدالله عبدالله» به عنوان رئیس اجرایی دولت و در راس دیگر «اشرف غنی» به عنوان رئیس جمهور افغانستان نقش آفرینی می کنند. بوجود آمدن دولت وحدت ملی در این کشور نسخه ای است که واشنگتن برای کابل پیچیده است. در ماههای پیش با به پایان رسیدن مدت توافقنامه دولت وحدت ملی «جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا به افغانستان سفر کرد و اعلام نمود توافقنامه بین رهبران دولت وحدت ملی افغانستان به قوت خود باقی خواهد ماند و بدینگونه راه برای تغییر سمت ریاست اجرایی عبدالله به سمت نخست وزیری بسته شد.

اشرف غنی دوبار متوالی دستور به اصلاح قانون انتخابات افغانستان داد اما مجلس نمایندگان افغانستان با فرمان اشرف غنی مخالفت کردند و راه برای شفاف سازی قانون انتخابات این کشور همچنان بسته مانده است. اما گزارشها حاکی از آن است که مجلس سنای افغانستان با اکثریت آرا به فرمان اصلاح انتخابات افغانستان که توسط اشرف غنی صادر شده است رای اعتماد داده است. پس از تایید این فرمان در مجلس سنای افغانستان باید مجالس سنای و ملی این کشور درباره چگونگی اصلاحات و برگزاری انتخابات آتی تصمیم گیری کنند.

از سویی دیگر وزارت دفاع افغانستان و اداره امنیت ملی افغانستان تا مدتی بوسیله سرپرست اداره می شدند و این خود ضربه مهلکی به تصمیم گیری های این نهادهای امنیتی مهم در افغانستان زد و لزوم مبارزه با داعش در افغانستان را با مشکلی جدی مواجه کرد. پس از گذشت چند سال از بوجود آمدن دولت وحدت ملی در افغانستان در هفته های اخیر نامزدهای تصدی پست وزیر دفاع و رئیس اداره امنیت ملی افغانستان از مجلس نمایندگان رای اعتماد گرفتند.  نهادهای امنیتی در افغانستان قبل از این نمی توانستند در تصمیمات خود با جدیت عمل کنند و این خود باعث رشد و تقویت داعش در افغانستان شد.

داعش در شرق افغانستان در حال رشد و پرورش تفکرات تروریستی و تکفیری خود است و نهادهای امنیتی و دفاعی افغانستان بویژه ارتش این کشور باید با جدیت بیشتری به ریشه کنی داعش در شرق افغانستان توجه داشته باشند.

منبع:مهر